Từ ngày 1/11/2021 đến 19/11/2021, đã có phiên xử Kyle Rittenhouse, bị buộc tội cố ý bắn người trong vụ bạo loạn tại Kenosha, Wisconsin. Trước đó, giới truyền thông đã cung cấp nhiều tường thuật và phân tích. Tuy nhiên, có những thông tin mang nhiều thành kiến, như kỳ thị màu da, không chính xác và có khi đi đến mức sai lạc.
Jonathan Turley đã có ý kiến đăng trên USA TODAY, ngày 19/11/2021, qua bài báo From Kenosha riots to Kyle Rittenhouse trial, biased media coverage makes everyone angrier (Từ những bạo loạn tại Kenosha đến phiên tòa xử Kyle Rittenhouse, sự tường thuật nặng thành kiến của giới truyền thông làm mọi người thêm tức giận).
Tác giả Jonathan Turley, thành viên của Hội đồng Cộng tác viên (Board of Contributors) của USA TODAY, là Shapiro Professor of Public Interest Law tại George Washington University. Ông còn là nhà phân tích pháp lý (a legal analyst) cho đài Fox News. Xin mời quý vị, quý bạn đọc phần chuyển ngữ của bài báo.
Trần Trung Tín chuyển ngữ
Hiện giờ Kyle Rittenhouse đã hoàn toàn được trắng án. Kết quả này khó có thể làm nhiều người trong chúng ta ngạc nhiên khi chúng ta đã xem phiên tòa xử hơn là xem những gì mà giới truyền thông cung cấp. Bồi thẩm đoàn đã mất nhiều ngày cẩn thận lượng định bằng chứng và đã không thể tìm được một buộc tội nào mà không còn có một sự nghi ngờ hợp lý.
Khi công bố phán quyết, bồi thẩm đoàn đã hoàn thành chức năng chính yếu của họ trong hệ thống pháp luật của chúng ta. Bồi thẩm đoàn được thiết kế để bảo vệ một cá nhân để họ không dễ bị nghiền nát trong hệ thống tư pháp hình sự. Như Tối cao Pháp viện đã ghi chú trong trường hợp Duncan kiện Louisiana (1968):
“Cung cấp cho bị cáo quyền được xét xử bởi một bồi thẩm đoàn gồm những người đồng hàng với anh ta đã cho anh ta một khiên chắn vô giá chống lại tham nhũng hoặc công tố viên quá cuồng nhiệt và chống lại người thẩm phán nhu nhược, thành kiến hoặc kỳ quặc.”
(Providing an accused with the right to be tried by a jury of his peers gave him an inestimable safeguard against the corrupt or overzealous prosecutor and against the compliant, biased, or eccentric judge.)
Bồi thẩm đoàn Hoa Kỳ được thiết kế để đứng giữa đám đông nổi giận (mob) và bị cáo; đứng giữa chính quyền và bị can. Lằn ranh mỏng manh này với mười hai công dân có thể chứng minh được đó là bức tường kiên cố nhất cho công lý trong hệ thống của chúng ta.
Phán quyết có tội của giới truyền thông
Tuy nhiên, đã có một phán quyết thứ hai trong phòng xử án đó đối với những người vẫn một mực bóp méo hoặc thiếu sót trong phần diễn dịch phiên xử này. Ngay từ lúc đầu, các chính trị gia và các gương mặt nổi tiếng trong giới truyền thông đã nhấn mạnh rằng đây là một vụ sát nhân được thực hiện bởi một người thuộc thành phần da trắng độc tôn. Khi đó, ứng cử viên tổng thống là Joe Biden đã gắn cho Rittenhouse một nhãn hiệu là “người thuộc thành phần da trắng độc tôn” trong một dòng tweet có hình của Rittenhouse và đòi hỏi để biết tại sao Tổng thống Donald Trump vào lúc đó đã không “chối bỏ những người da trắng độc tôn.” Trong giới truyền thông, phần lớn đã tiếp tục theo nhau lập lại điều đó như những tiếng vọng cho nên đã khiến một số người tin rằng những điều đã xẩy ra căn bản chỉ là những vụ hành quyết trên đường phố của Kenosha. Nhà báo Elie Mystal đã gọi phiên tòa là một sự giả dối.
Rõ ràng áp lực đã ảnh hưởng đến việc truy tố, phía bên công tố đã buộc tội Rittenhouse quá mức (overcharged) (gồm cả một cáo buộc không giá trị). Vụ án bắt đầu vỡ ra từng mảnh khi phía công tố gọi ra các nhân chứng của họ, mà những người này lại mâu thuẫn với những yếu tố chính yếu của những cáo buộc này.
Những gì xảy ra kế tiếp lại còn làm cho lạnh người thêm nữa. Đối diện với một vụ án đang sụp đổ tại tòa, nhiều người ở cùng công ty truyền thông đã tấn công thẩm phán, bồi thẩm đoàn và hệ thống pháp luật. Tiffany Cross, người điều khiển chương trình của đài MSNBC, đã cổ xúy cho việc loại bỏ viên thẩm phán này. Rittenhouse đã bị chế nhạo vì những “giọt nước mắt đàn ông, màu trắng” của anh ta trên truyền hình quốc gia. Giáo sư luật của Đại học Georgetown, Paul Butler, gọi phiên tòa là “đặc quyền da trắng được đặc cách (white privilege on steroids).”
Sự nguy hiểm của việc phân tích pháp lý cẩu thả (reckless legal analysis) như vậy hiện đã rõ rệt. Nếu phán xét đặt căn cứ trên những tường thuật của truyền thông, một người có thể dễ dàng kết luận rằng bị kết tội trong trường hợp này là điều không thể tránh khỏi. Nhiều tường trình chú trọng vào những bức ảnh của Rittenhouse bước đi với dáng vẻ đe dọa mang khẩu súng trường và không nhắc đến nhiều sự kiện trái ngược (countervailing facts) đã chiếm phần lớn thời giờ của phiên tòa. Nhiều khán giả (của truyền thông) có thể không biết rằng Rittenhouse đã bỏ ra thời giờ của anh ta để làm sạch hình vẽ bậy ở trường trung học.
Các công tố viên lập luận rằng Rittenhouse đã khiêu khích nạn nhân đầu tiên của anh ta là Joseph Rosenbaum, 36 tuổi. Các băng video lại cho thấy ngược lại, rõ ràng là Rosenbaum đã đuổi theo Rittenhouse. Những người không thường theo dõi phiên tòa sẽ không biết rằng Rosenbaum là một kẻ tội phạm tình dục (a convicted sex offender), là kẻ mà các nhân chứng mô tả là đã dọa giết Rittenhouse.
Một phiên tòa kỳ thị chủng tộc trong một hệ thống pháp lý kỳ thị chủng tộc?
Đa số mọi người có vẻ như không đồng ý với quyết định của Rittenhouse và những người khác hiện diện tại các cuộc biểu tình mà lại võ trang. Tuy nhiên, nhiều người cũng nhận ra những người được xem là nạn nhân là những kẻ bạo loạn đã tham gia vào các hành động bạo lực, kể cả các tấn công Rittenhouse.
Trong xã hội bị cô lập (siloed society) của chúng ta, người ta tùy thuộc vào các nguồn tin tức có khuynh hướng xác nhận thành kiến và những tiền giả định (presuppositions) của họ trong các phiên tòa như vậy.
Vấn đề là những tường thuật như vậy chỉ nhằm để thỏa mãn sự tự mãn. (The problem is that such coverage is self-fulfilling.)
Bằng cách trình bày sai lạc và không tường trình các sự kiện quan yếu, giới truyền thông đã làm tăng thêm khả năng mà theo đó việc xử trắng án sẽ bị xem như là một xác nhận đó là một phiên tòa phân biệt chủng tộc trong một hệ thống tư pháp phân biệt chủng tộc. Điều đó đẩy mạnh thêm kiểu bạo loạn mà chúng ta đã nhìn thấy tại Kenosha sau vụ bắn Jacob Blake trong một cuộc xô xát với cảnh sát. Trớ trêu thay, trường hợp đó cũng bị nhiều giới truyền thông trình bày sai sự thật.
Trường hợp của Blake là đối tượng điều tra của tiểu bang và liên bang. Kết quả của hai cuộc điều tra đã bác bỏ các cáo buộc chống lại viên cảnh sát. Tuy nhiên, việc tường trình không chính xác về trường hợp đó tiếp tục gây phẫn nộ cho những người xem, vốn là những người không được thông báo đầy đủ về sự kiện dẫn đến việc sử dụng vũ lực. Nhiều cuộc điều tra khác nhau đã thấy rằng các viên cảnh sát bắt buộc phải bắt Blake với tội danh tấn công tình dục ở cấp ba, xâm phạm gia cư bất hợp pháp và có hành động gây rối trật tự. Hai viên cảnh sát khác đã dùng súng điện taser bắn Blake, nhưng thất bại. Các cuộc điều tra cũng tìm thấy rằng Blake có vũ trang và kháng cự lại sự bắt giữ.
Khoảng cách ngày càng tăng giữa những tội phạm thực sự và sự tường thuật những tội phạm đó khó có thể thay đổi trong thời đại thịnh nộ của chúng ta. Rittenhouse đã phải bị kết án để thỏa mãn dư luận (fulfill the narrative) và bất kỳ sự tha bổng nào đều phải là bằng chứng của một bồi thẩm đoàn phân biệt chủng tộc được chọn lựa để thực thi một công lý kỳ thị chủng tộc.
Đó là những gì đã xảy ra trong phiên xử Rittenhouse. Bồi thẩm đoàn đứng giữa đám đông nổi giận và bị cáo để thấy rằng công lý khách quan đã được thực hiện. Vào đêm hỗn loạn ngày 25 tháng 8, 2020, ở Kenosha, ít có điều được nhìn thấy rõ ràng. Tuy nhiên, một điều rõ ràng là vụ bắn đó – và những người bị giết và bị buộc tội – đã trở thành phương tiện cho những dư luận rộng lớn hơn. Nhưng tại Kenosha những chân dung được ưa chuộng đó đã đụng mạnh vào bức tường của 12 thành viên bồi thẩm đoàn là những người quyết định do bởi bằng chứng chứ không do bởi sự đam mê.
Trần Trung Tín chuyển ngữ – Ngày 24 tháng 11, 2021
Bài đọc thêm:
Leave a Reply